Sectoriële inzetbaarheid
[Extract]
Het Instinctief Kompas is een krachtig hulpmiddel dat veel verder reikt dan de grenzen van het Onderwijs.
Hoewel het ontwikkeld werd met conflicthantering en emotiebeheersing in klascontexten in gedachten, kan het net zo goed worden toegepast in uiteenlopende domeinen zoals gezinssituaties, de werkvloer, persoonlijke relaties en zelfs professionele hulpverlening.
De combinatie van zijn visuele eenvoud en psychologisch gefundeerde structuur maakt het Kompas breed inzetbaar in situaties waar interacties, emoties en gedragingen centraal staan. Hieronder wordt toegelicht hoe het Kompas kan bijdragen aan harmonie, zelfreflectie en conflictoplossing in deze verschillende domeinen.
Toepassing in gezinssituaties
Gezinnen zijn vaak complexe systemen waarin emoties hoog kunnen oplopen. Of het nu gaat om ouder-kindrelaties, broer-zusconflicten of spanningen tussen partners, het Instinctief Kompas biedt een structuur om emoties en gedragingen te beheersen en reguleren door:
Herkennen en ombuigen
Gezinsleden leren hun instinctieve, vaak automatische reacties (bijvoorbeeld boosheid of frustratie) te herkennen en vast te stellen of deze voortkomen uit Onveilige Drijfveren zoals Schaamte of Schrik. Ze kunnen vervolgens reflecteren op welke Veilige Drijfveren, zoals bijvoorbeeld Behoefte of Bevestiging, een positieve gedragsverandering kunnen teweegbrengen.
Visualiseren voor kinderen
Met de symbolen en routes kan het Kompas zelfs jonge kinderen leren begrijpen waarom ze reageren zoals ze doen. Een kind dat bijvoorbeeld vaak vlucht in conflictsituaties kan worden aangemoedigd om meer Veilige Gedragingen te tonen, zoals bijvoorbeeld Vrijen (in de zin van verbinding zoeken met anderen).
Voorbeelden
- Een ouder helpt een tiener die zich terugtrekt na een slechte schooldag door samen het Kompas te gebruiken om de Onveilige Drijfveer (Schaamte) en het bijbehorende gedrag (Vluchten) te identificeren. Vervolgens zoeken ze samen naar een Veilige Drijfveer om de situatie constructief aan te pakken en zo een gewenst Veilig Gedrag te bewerkstelligen.
- Broers en zussen die vaak ruziën over Macht leren hun instinctieve reacties (bijvoorbeeld Aanvallen of Verdedigen) te reguleren door te reflecteren op de Drijfveren achter hun Gedrag en hoe ze harmonie (Symbiose) kunnen bereiken.
Het Instinctief Kompas op de werkvloer
De werkvloer is een omgeving waar stress, competitie en machtsdynamieken vaak leiden tot conflicten. Het Instinctief Kompas kan managers en medewerkers helpen om conflicten productief te maken en samenwerking te bevorderen door:
Conflictpreventie en -beheersing
Het Kompas kan worden ingezet in trainingen voor emotionele intelligentie en teamdynamiek. Werknemers leren hun Drijfveren en Gedragingen in stressvolle situaties te herkennen en bewust bij te sturen.
Door reflectie op de vier polen (Afhankelijkheid, Macht, Enkeling, Symbiose) kan men inzicht krijgen in groepsdynamieken en de balans tussen individuele en groepsbehoeften verbeteren.
Leiderschap versterken
Leidinggevenden leren hoe ze hun eigen instinctieve reacties kunnen beheersen en hoe ze constructieve communicatie kunnen bevorderen in conflictsituaties.
Voorbeelden
- Een manager gebruikt het Kompas om eigen defensieve reacties (bijvoorbeeld Verdedigen) te herkennen en over te schakelen naar Jagen of Verleiden, waarmee hij zijn team op een positieve manier motiveert.
Relaties en liefde
In persoonlijke relaties en liefdesrelaties zijn conflicten vaak emotioneel beladen, wat het moeilijk maakt om helder te communiceren. Het Instinctief Kompas biedt een gestructureerde manier om deze conflicten te benaderen en emoties te reguleren door:
Emotionele openheid bevorderen
Partners leren elkaar beter begrijpen door hun instinctieve reacties te benoemen en te reflecteren op elkaars Drijfveren en Gedragingen.
In de fase van emotiebeheersing helpt het Kompas om direct escalaties te voorkomen door een pauze in te lassen en Onveilige Gedragingen zichtbaar te maken.
Bewust bouwen aan veilige gedragingen
Partners worden gestimuleerd om vanuit Veilige Drijfveren te reageren, zoals bijvoorbeeld Behoefte of Bevestiging, en conflicten om te buigen naar constructieve interacties.
Voorbeelden
- Bij een ruzie over huishoudelijke taken herkennen partners dat één persoon reageert vanuit Verdedigen (Onveilig) en de ander vanuit Aanvallen (ook Onveilig). Ze gebruiken het Kompas om te reflecteren op hun Drijfveren en te zoeken naar Gedragingen die de samenwerking verbeteren.
- In een relatiegesprek gebruikt een stel het Kompas om patronen in hun conflicten te analyseren, zoals hoe één partner de neiging heeft tot Vluchten bij spanningen, terwijl de ander Macht probeert uit te oefenen. Door deze inzichten kunnen ze leren om samen naar Symbiose te navigeren.
Hulpverlening en therapie
In de hulpverlening biedt het Instinctief Kompas therapeuten een visuele tool om cliënten inzicht te geven in hun emotionele en gedragsmatige patronen. Het model kan zowel individueel als in groepssessies worden gebruikt voor:
Trauma en herstel
Het Kompas kan helpen om instinctieve reacties te begrijpen die voortkomen uit trauma (bijvoorbeeld Vluchten of Vechten) en cliënten begeleiden naar Veilige Gedragingen via Veilige Drijfveren.
Angst en depressie
Cliënten leren hoe Onveilige Drijfveren, zoals Schrik of Schaamte, hun gedrag beïnvloeden en hoe ze deze kunnen vervangen door Veilige Drijfveren, zoals bijvoorbeeld Behoefte of Bevestiging.
Voorbeelden
- In een groepssessie leren deelnemers hoe ze Onveilige Gedragingen zoals Aanvallen of Opgeven kunnen vervangen door Veilige Gedragingen zoals Verleiden of Jagen.
Harmonie en balans
Een evenwichtigere omgeving, of dat nu thuis is, op het werk of in de liefde staat voorop.
Effectieve conflicthantering
Het model voorkomt escalaties en biedt de concrete handvatten voor gedragsverandering.
Preventie van escalatie en stress
Het gebruik van het Kompas vermindert stress en versterkt relaties door betere communicatie en empathie.
Het Instinctief Kompas bewijst zijn waarde als veelzijdig instrument dat mensen ondersteunt bij het ontwikkelen van emotionele intelligentie en het constructief omgaan met conflicten, ongeacht de situatie waarin zij zich bevinden.